مجله توسعه و آموزش پزشکی

---

مقدمه: در صورتی که پایان نامه به نحو مطلوب انجام شود، به عنوان اولین تجربه دانشجو خواهد بود. هدف از این مطالعه ارزیابی پایان نامه های فارغ التحصیلان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی بوده است.

روش بررسی: این مطالعه توصیفی با استفاده از ۲۱۵ ( ۲/۷۶ درصد ) پایان نامه دانشجویان پزشکی و ۶۷ ( ۸/۲۳ درصد ) پایان نامه دانشجویان دندانپزشکی فارغ التحصیل طی سال های ۸۰-۱۳۷۰ انجام شد. این تعداد در واقع ۳۰ درصد از پایان نامه های هر سال بوده که به روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک از آرشیو معاونت پژوهشی انتخاب شدند. برای هر بخش از پایان نامه ارزش مشخصی در نظر گرفته و در نهایت نمره کیفیت هر پایان نامه مشخص گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

نتایج: بخش اعظم پایان نامه های پزشکی در رشته داخلی ( ۸/۱۳ درصد ) و کمترین آنها مربوط به رشته پاتولوژی( ۸/۱ درصد ) بدست آمده است. بخش اعظم پایان نامه ها ( ۷/۹۲ درصد ) از نوع تحقیقی و ۵/۲ درصد آنها موردی بوده است. در مجموع، ۹/۶ درصد از پایان نامه ها دارای هدف ویژه مشخص، ۶/۸۲ درصد کاملا به اهداف از پیش تعیین شده رسیده و ۱/۹ درصد به بعضی از اهداف رسیده و ۴/۱ درصد اصلا به اهداف خود نرسیده بودند. در خصوص ارائه نتایج حاصل از پایان نامه ها به صورت مقاله یا مجلات و یا شرکت در همایش های داخل و خارج از کشور، بطور کلی ۱/۱ درصد از پایان نامه ها در همایش های خارج، ۶/۹ درصد در همایش های داخل و ۸/۲۸ درصد به صورت مقاله و ۳/۴۶ درصد جایی منتشر نشده بود. از نظر شیوه نگارش منابع، به طور کلی ۸/۶۲ درصد از پایان نامه ها از نظر نگارش منابع کامل و ۸/۳۵ درصد ناقص بوده است. میانگین کلی تعداد منابع ۸/۲۱ مورد بدست آمده و به طور کلی میانگین اختلاف زمانی منابع با تاریخ نگارش پایان نامه ۸/۵ سال بوده است. بطور کلی ۹/۱۴ درصد از پایان نامه از کیفیت ضعیف، ۳/۴۴ درصد متوسط و ۸/۴ درصد از کیفیت خوب برخوردار بوده اند.

نتیجه گیری: درصد قابل توجهی از پایان نامه ها دارای کیفیت ضعیف بوده اند، گرچه از این جهت پایان نامه های دانشجویان دندانپزشکی وضعیت مطلوب تری داشته اند. بنا بر این برگزاری چندین کارگاه مرتبط مثل کارگاه مقدماتی روش تحقیق، مقاله نویسی و گزارش نویسی توصیه می شود.

---

مقدمه: هدف مطالعه حاضر، تعیین مؤلفه‌های طراحی آموزش پزشکی مبتنی بر واقعیت مجازی به روش سنتز پژوهی بود.
روش بررسی: در پژوهش حاضر، از روش سنتز پژوهی استفاده ‌شده است. به منظور بررسی پیشینه پژوهش و جمع‌آوری داده‌های متناسب در بین پایگاه‌های اطلاعاتی Science Direct، Springer، Scopus، ProQuest و ERIC جستجو انجام گرفت. با کلید واژگان طراحی آموزشی، آموزش پزشکی واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، سنتز پژوهی ۱۵۰ مورد پژوهش خارجی (زبان انگلیسی) در فاصله سا ل‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۹ شناسایی شد و در نهایت از میان آن‌ها تعداد ۲۰ پژوهش که دارای بیش‌ترین هماهنگی و تناسب با هدف این پژوهش (مؤلفه‌های طراحی آموزش پزشکی مبتنی بر واقعیت مجازی) داشت، جهت بررسی و تحلیل انتخاب شد.
نتایج: با بررسی مقالات و تحلیل تم‌ها طراحی آموزش پزشکی دارای پنج مؤلفه اصلی است که عبارتند از: ۱- مؤلفه تحلیل شامل تعیین نیازهای آموزشی، تعیین ویژگی‌های یادگیرندگان، تعیین چارچوب نظری، تعیین ویژگی‌های تکنولوژی واقعیت مجازی، تشکیل تیم شرکت‌کننده در طراحی، انجام مطالعه امکان‌سنجی و تعیین نوع محتوا مناسب برای ارائه از طریق واقعیت مجازی. ۲- مؤلفه طراحی شامل تعیین اهداف کلی، تعیین اهدافی که با واقعیت مجازی قابل دستیابی است، تعیین ویژگی‌های محیط یادگیری مبتنی بر واقعیت مجازی (مسیریابی آزاد، دید (اول شخص، سوم شخص)، تعیین نوع تعامل (تصویری، عکس، لمس مجازی) و میزان غوطه‌وری، تعیین راهبرد‌های آموزشی (کوچک و بزرگ)، تعیین سطح واقعیت، تعیین محتوا و سازمان‌دهی آن (ناوبری). ۳- مؤلفه تهیه و تولید شامل: طراحی سناریو، طراحی رابط کاربری، طراحی محتوا، طراحی آواتار، طراحی عامل آموزشی، مدل‌سازی دنیای واقعیت مجازی، تهیه و توسعه پلت‌فرم (سخت‌افزار و نرم‌افزار). ۴- پشتیبانی و اجرا شامل اجرای آموزش، تلفیق سیستم آموزش مجازی در برنامه آموزشی، پشتیبانی (فنی و آموزشی). ۵- مؤلفه ارزشیابی شامل ارزشیابی تکوینی، ارزشیابی تراکمی، ارزشیابی سهولت استفاده، ارزشیابی گروه‌های کوچک، ارزشیابی گروه‌های بزرگ، ارزشیابی محیط یادگیری مبتنی بر واقعیت مجازی و ارزشیابی پلت‌فرم (نرم‌افزار و سخت‌افزار).
نتیجه‌گیری: با توجه به آنکه مؤلفه‌های طراحی آموزش پزشکی مبتنی بر واقعیت مجازی مشخص شده است، توصیه می‌شود فرایند آموزش پزشکی با توجه به مؤلفه‌های طراحی آموزشی، سازمان‌دهی شود و اصول و فرایندهای آموزشی با توجه به ظرفیت فناوری واقعیت مجازی طراحی گردد.
واژه‌های کلیدی: طراحی آموزشی، آموزش پزشکی، واقعیت مجازی، سنتز

 

---

بسیاری از رشته­ ها در مجموعه­ ی علوم پزشکی و علوم پایه بر بستر علم شیمی و بیوشیمی پایه­ گذاری شده است. اندیشه­ های جدیدی که فراگیران در مواجهه با مفاهیم انتزاعی شیمی با آن­ها برخورد می­ کنند اغلب خارج از قلمرو مفهومی آنان قرار دارد و معمولا به ایجاد مفاهیم بدیل و بدفهمی منجر می­ شود. بعلاوه فراگیران برای درک مفاهیم انتزاعی، در فضای یادگیریِ مجازیِ برخط و نابرخط با چالش­ های مضاعفی روبرو هستند. به منظور غلبه بر مشکل درک مفاهیمِ یادگیرندگان در فضای مجازی و بهبود یادگیری در وضعیت کرونایی، استادان می ­توانند متناسب با موضوع درسی، از آن دسته از قیاس­ های مناسب در کلاس ­های شیمی و بیوشیمی استفاده کنند که طرح­واره ­ی حرکتی را در ذهن فراگیران ایجاد می­ کند. آشنایی آموزشگر با قیاسگری و تهیه محتوای مبتنی بر تکنیک انیمیشن و تصویرهای گرافیکی پویا که ایجاد بازنماییِ حرکتی را در قیاس ­های به کار رفته در ذهن یادگیرنده تسهیل می ­کند، به جای سخنرانی یک­سویه در کلاس ­های مجازیِ برخط و یا محتوای نابرخط توصیه می­ شود.

---

مقدمه: آموزش الکترونیکی نوعی برنامه آموزشی است که از تأثیر فناوری ناشی می­شود و برای تسهیل فرآیند یادگیری استفاده می­شود. هدف آن استفاده از این فناوری آموزشی و تأثیرات آن بر فرآیند یادگیری است و پژوهش حاضر به دنبال عوامل اصلی مؤثر بر آموزش الکترونیکی است.
روش بررسی: روش این پژوهش به صورت کیفی و از نوع سنتز پژوهی است. جامعه آماری، شامل پژوهش‌های متعددی که در مقاله‌های داخلی و خارجی در بازه زمانی (۱۳۸۹-۱۴۰۲ش) (۲۰۱۰-۲۰۲۳م) انجام شده می‌باشد. جهت تحلیل یافته شده از الگوی ۶ مرحله‌ای سنتز پژوهی روبرتس استفاده شد و در بررسی اعتماد داده از چارچوب ارائه شده، از ۴ معیار؛ باورپذیری، انتقال‌پذیری، اطمینان‌پذیری و تأییدپذیری استفاده گردید.
نتایج: یافته‌ها در این پژوهش نشان داد که ابعاد مؤثر در آموزش الکترونیک به ترتیب شامل ابعاد فناوری محوری ، نیاز محوری، یادگیری محوری، ارتباطمحوری، برنامه‌محوری، مانع‌محوری، انگیزه‌محوری، توسعه‌محوری می‎باشد .
نتیجه‌گیری: در این پژوهش به این مهم دست یافتیم که با توجه به اینکه آموزش الکترونیک در همه‌ی علوم مورد استفاده قرار دارد به همین جهت این پژوهش الگویی مناسب جهت فراگیران می‌باشد .