سردبیر محترم
ایران یکی از اولین کشورهای آسیایی بود که برای جلوگیری از شیوع کرونا ویروس و کاهش تاثیر موج اجتناب­‌ناپذیر آن، قرنطینه ملی را اجرا کرد. پس از 8 هفته اقدامات فاصله­‌گذاری اجتماعی، این کشور در حال تغییر راهبردهای خود از کاهش به بهبودی بود و سایر کشورها نیز در حال تحلیل راهبردهای بکارگرفته ایران هستند، به این امید که از تجربه آن درس بگیرند (1). در کودکان، تشخیص کرونا ویروس به دلیل مشخص نبودن علائم آن (تب، خستگی و سرفه خشک) پیچیده بوده و تشخیص افتراقی بیماری‌­های عفونی کودکان در فصول زمستان و بهار بسیار مشکل می­‌باشد. علاوه بر این، کودکان اغلب قادر به توصیف علائم جزئی مربوط به این بیماری جدید نیستند، برای مثال میالژی، سردرد، آنوسمی و آئوزوزیا، و علائمی این چنین را می‌­توان در تشخیص به راحتی از دست داد (2). این یافته با نتایج یک مطالعه نظامند مطابقت دارد که نشان می­‌دهد کودکان در هر سنی، بیشتر علائم خفیف داشتند یا بدون علامت بودند و کودکان مبتلا به کرونا ویروس در مقایسه با افراد بزرگسال به طور کلی پیش‌­آگهی خوبی داشتند و طی 1 یا 2 هفته پس از شروع بیماری بهبود ­یافتند. با توجه به چنین داده‌­هایی، بررسی دقیق سیاست­‌های تعطیلی مدارس بر سلامت کودکان ضروری است (3).
کودکان 6 تا 10 ساله دارای یک زندگی اجتماعی فعال در مدرسه هستند که به یادگیری از همسالان کمک می­‌کند و بر ویژگی­‌های شخصیتی و احساس هویت آنان تأثیر مثبت می­‌گذارد. اختلال در روابط نزدیک با همسالان با علائم افسردگی، احساس گناه و خشم در کودکان همراه بوده است. علاوه بر این، کودکانی که در انزوا و قرنطینه قرار دارند، خطر افزایش ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه، اضطراب، اندوه و اختلال سازگاری را دارند. والدین اغلب تنها ارائه­‌دهندگان مراقبت از کودکان هستند که این مسئله کارایی شغلی آن­‌ها را محدود می­‌کند، حتی وقتی شغلی دارند که به آن­‌ها اجازه می‌­دهد در خانه کار کنند. در برخی موارد، زندگی در محیط خانه، با والدینی که از مشکلات بهداشتی و اقتصادی رنج می‌­برند، کودکان را در معرض خطر آشکارسازی رفتارهای خشونت­‌آمیز قرار می­‌دهد (4). در رابطه با جنبه‌­های آموزشی در دوران قرنطینه، آموزش الکترونیکی همیشه جایگزین مناسبی برای آموزش حضوری کودکان نیست. آموزش الکترونیکی همچنین می­‌تواند نابرابری‌­ها را تقویت کند. بنابراین، مزایای احتمالی تعطیلی دانش‌­آموزان از مدارس برای جلوگیری از شیوع کرونا ویروس ممکن است با پیامدهای منفی نگهداری آنان در خانه، همراه باشد (5).
سوالی که مطرح می­‌شود این است که شرایط لازم برای بازگشایی ایمن مدارس برای کودکان 6 تا 10 سال چگونه می­‌تواند باشد؟ همانطور که قبلاً نشان داده شد، کودکان 6 تا 10 ساله دارای میزان پایینی از علائم ابتلا به کرونا ویروس شدید هستند که احتمالاً نقش مهمی در انتقال و گسترش این بیماری دارند، اما در عین حال باید هزینه­‌های ناشی از تعطیلی مدارس را نیز متحمل شد. منطقی به نظر می­‌رسد که بازگشایی مهدکودک­‌ها و مدارس ابتدایی را می‌­توان برنامه‌­ای در نظر گرفت که در مراحل اولیه تلاش­ برای بهبودی باید اجرا شود، اما مهم این است که بتوان شرایط ایمن و یک سیستم نظارتی مناسب را تضمین کرد (6).
اقدامات ایمن برای بازگشایی مدارس ممکن است شامل ایجاد گروه‌های کوچک ثابت از کودکان، در نظر گرفتن فضای مناسب و شیفت‌­های متفاوت برای حضور در مدارس به منظور حفظ فاصله اجتماعی باشد. اجتناب از به اشتراک‌­گذاری تجهیزات، تخصیص مجدد کلاس‌­ها و مناطق مشترک، همراه با اطمینان از دسترسی مکرر به شستن دست­‌ها نیز می‌­تواند از راهبردهای موفقی باشد که با توجه به ظرفیت یک مدرسه تنظیم می‌­شود و تهویه کلاس‌­ها و ضدعفونی محیط­ نیز دیگر از اقدامات اساسی است. کارکنان آموزشی مدارس باید برای شناسایی علائم اولیه مشکلات روانی مربوط به قرنطینه و انزوا آموزش ببینند. سیستم نظارتی باید شامل اطلاعات مناسب، آموزش معلمان و والدین، شناسایی سریع موارد در محیط مدرسه، ظرفیت آزمایش، ردیابی موارد، انزوا و قرنطینه باشد (7).
در دانمارک که سیستم بهداشت عمومی، ظرفیت شناسایی و ردیابی سریع موارد کرونا ویروس را دارد، دولت تصمیم گرفت که در 15 آوریل 2020، دانش‌­­آموزان تا 11 سال را به مدرسه بازگرداند. فعالیت‌­های مدرسه به گونه­‌ای طراحی شده است که تا حد امکان، شیوع هرگونه ویروس را محدود کند. پس از یک ماه، اقدامات اتخاذ شده (ایجاد گروه‌­های کوچک از کودکان برای درس و زمان بازی، شستشوی مکرر دست‌­ها، میزهای دانش‌­آموزان با فاصله 2 متر از یکدیگر و تا حد امکان برگزاری کلاس‌­ها در فضای باز)، به­‌نظر می‌­رسد موثر باشد. در ژاپن، مدارس به دنبال پیشنهاد دولت مبنی بر اولویت دادن به برخی از کلاس‌­ها، از جمله کلاس اول و ششم در مدارس ابتدایی، بازگشایی شدند. به طور خاص، تصمیم‌­گیری در مورد زمان بازگشایی یا عدم بازگشایی مدارس بر اساس تعداد موارد ابتلا به کرونا ویروس در منطقه به شهرداری­‌های محلی واگذار شده است (4).
دستورالعمل بازگشایی مدارس توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منتشر می‌­شود که اقداماتی شامل تب‌­سنجی روزانه، حفظ فاصله فیزیکی، ضدعفونی مکرر دست‌ها و استفاده از ماسک است. در پایان، راهبردهای بازگشایی مدارس در صورت اجرا، با درنظر گرفتن تعادل مزایا و معایب آن برای کودکان در سنین مذکور، باید با رویکردی انعطاف‌پذیر جهت انطباق با شرایط محلی از نظر داده‌های همه‌گیرشناسی و قابلیت‌های سیستم بهداشتی هدایت شود.